Novo Xornalismo

Tuesday, November 14, 2006

1. Os blogs. Información e novo xornalismo

Alguén -que me quere ben- decidiu que nestas xornadas blogueiras fora eu quen conducise un pouco un tema amplo, complexo pero, sobre todo, novo, e que demos en chamar: Información e novo xornalismo. "Novo xornalismo" ¿E que raio é iso?, diredes algúns. Seguramente teredes algunha razón os que pensedes que é unha etiqueta que nos sacamos da manga os xornalistas para definir unha cousa nova que non sabemos definir. Hai algo de certo pero, nesta ocasión -e sen que sirva de precedente- a etiqueta non é mala. En outubro deste ano celebrouse en Valencia un congreso con ese título: I Congreso Internacional de Nuevo Periodismo (no link podedes acceder á páxina do congreso). Vou botar man da definición que eles empregan para explicar este fenómeno: falan dun xeito de xornalismo "vencellado ás novas tecnoloxías da comunicación" e, moi esspecialmente, "á participación dos cidadáns na elaboración dos contidos informativos". Falan tamén dun fenómeno "que se vén revelando nos últimos tempos como imparable e cunha trascendencia que, todo a súa magnitude, aínda non está evaluado". E así é: se durante anos os medios de comunicación saían coma quen di, cada morte de bispo, agora nacen cada hora, incluso cada minuto. Non temos que esquecer que, segundo os datos de Technorati, a día de hoxe son máis de 57 os millóns de blogs que hai no mundo. E cada blog, mellor ou peor feito, non deixa de ser unha nova canle comunicativa ou, se queredes, un novo medio de comunicación; novo xornalismo, a fin de contas. E reparan tamén os colegas valencianos en que estamos nunha era na que se está a difuminar e a redebuxar o binomio tradicional entre emisor e receptor. Hoxe, e grazas ás novas tecnoloxías, un receptor pode pasar a ser emisor cun golpe de click, algo novo, sorprendente e imposible só hai, poñamos, dez anos. E remato este primeiro post con outra reflexión dos colegas valencianos: "O novo xornalismo non coñece aínda os seus límites. Trátase dun xornalismo cidadán que muda a concepción da profesión, xa que un dos pilares da redacción ten que se reconstruír, o editor asume un novo papel porque entra en escena a interactividade". "Como se pode -pregúntantse- xestionar a cantidade de fotografías e información que os cidadáns crean na Rede ou mandan ao xornal coma se foran correspondentes?". E remato agora si esta primeira parte lanzando ao aire unha reflexión: cal é o papel destes "improvisados xornalistas", con que información e formación contan e como se controlan as fontes neste novo medio. Como todo post, este primeiro texto require dos vosos comentarios e da vosa participación, desa interacción da que falamos. Así que me gustaría saber que pensades deste novo xornalismo que tanto parece preocupar (sobre todo, aos editores tradicionais).


2. Do emisor con nome e apelido ao anónimo institucionalizado

Ata o de agora, por moi boa ou moi mala que fora unha información dun medio convencional, detrás dela había unha cabeza visible. Moitas veces, un redator que firmaba a noticia; no peor dos casos, un cabeceiro e unha empresa que se facía responsable do emitido, para ben e para mal. Iso xa non é así. Vamos ver, só con dous exemplos, como cambia o conto segundo quen publique que e onde. Rescatamos unha reportaxe do diario ABC do que seguramente escoitariades falar. Baixo o título "El pesebre de Nunca Máis", o compañeiro xornalista Alfredo Jiménez firmaba unha información coa que se pode estar dacordo ou non, pero en calquera caso, se responsabilizaba das súas afirmacións ao facer unha longa lista na que viña a contar cómo "evolucionaron" -para ben, segundo el- moitas persoas vencelladas á plataforma Nunca Máis despois de que o Goberno de Galicia cambiara de cor. Insisto, como todo traballo xornalístico, é contestable de pés a cabeza. Haberá quen diga que todo é mentira, quen acuse a Alfredo de relatar unha especie de lista negra... o que se queira. Pero o redactor e a súa publicación, ninguén máis, son os responsables desa información, para ben e para mal. Agora mudamos de medio e tecleamos: http://www.quin2006.com, un dos blogs críticos que naceron parellos ao cambio de cor da Xunta. Premendo [neste enlace], chegamos a un post cun contido semellante ao que publica Alfredo en ABC o 24 de setembro, aínda que colgado na rede tres días despois. Baixo o título "Como unta a Xunta a Trinca Maís", de novo se facía una lista de personaxes supostamente beneficiados polo bipartito galego. Sexan certas ou non o sexan as informacións verquidas, tanto por ABC como por Quin2006.com, a diferencia principal entre as dúas novas é evidente: detrás dunha, Alfredo Jiménez e ABC. Detrás da outra.... ¡¡¡Vaya usted a saber!! Aínda que existen maneiras de sabelo, o lector non saben quen fai o blog crítico e, moito menos, quen redacta os seus contidos. Iso sí, hai uns días, o blog demarras tiña rexistradas máis de 40.000 visitas, co que queda claro que a información chegou ao receptor, da igual se estaba firmada ou non, se era certa ou era unha patraña. Con este exemplo só quería reflexionar en voz alta sobre esa novidade que eu chamo o anonimato institucionalizado, para algúns incluso o libelo impune. Sexa malo ou bo, o certo é que está aí, que se incrementa cada día e que, nos guste máis ou menos, teremos que aprender a convivir con el, tanto os emisores da información como os que simplemente recibimos ou recepcionamos noticias. Convídovos a facer comentarios sobre este fenómento tamén novo do anonimato institucionalizado aplicado á inforamción, sempre poñendo por diante que un servidor, libremente, elixiu facer un blog suscribindo os seus contidos con nome e apelido. Respecto, aínda que non comparto, a quen dedice agocharse baixo un cabeceiro máis ou menos orixinal, pero ben agochado, a fin de contas.

3. Novo xornalismo feito por xornalistas vs novo xornalismo feito por non xornalistas

O título fala claro. Hai xornalistas que -e agora veremos os posibles motivos- decidiron crear novos medios na rede, e hai xente que non ten nada que ver con este oficio que eu profeso e que tamén o decidiron, algún cun notable éxito. Logo, estes "intrusos" -e o digo con cariño- ¿pasan a ser xornalistas polo mero feito de redactar e editar un medio de comunicación? Non sei se xornalista é o termo, pero desde logo si que son informadores. Os haberá bos e os haberá malos, igual que hai medios de comunicación cribles e intoxicadores e manipuladores que se agochan detrás das cabeceiras máis diversas. Relamente, cada persoa por sí mesma, desde que aprende a comunicarse, é un medio de información por si mesmo. De curto alcance, se queremos, pero emisor de información en calquera caso. O que fixeron as novas tecnoloxías foi amplificar ese lareta que todos levamos dentro, colocáronnos un altofalante diante da boca para que digamos o que nos pete, verdades ou mentiras, coa seguridade de que seremos escoitados por moita xente. Vouvos poñer varios exemplos de blogs feitos por xornalistas e feitos por "intrusos" -e insisto en empregar este termo con todo o respecto e todo o cariño-.
Este é o blog de Nacho de la Fuente, compañeiro meu en La Voz de Galicia, que vén de gañar o premio Bob's 2006 ao mellor blog en español: La Huella Digital. ¿Que pode levar a un xornalista que traballa arreo as súas horas nun medio de comunicación, a crear outro medio novo, no que terá que invertir moito tempo, moitos esforzos e, incluso, algúns cartos? Coñezo a Nacho e coñezo a outros compañeiros que fixeron o mesmo, eu incluído, e podo afirmar categóricamente que, por enriba de todo, está unha paixón pola profesión. ¿Egocentrismo quizais? Tamén pode ser. ¿Ganas de ser un mesmo, por riba do que che deixe ser a empresa que che paga? Tamén é posible. ¿Rebelión contra un medio no que traballas e que non che deixa contar o que de verdade quererías contar? ¡En ningún caso! E diredes: Estás de coña... Pois non o estou, porque Nacho de la Fuente, coma eu fago en www.rabudo.com ou como fan os meus amigos Fernando Varela en Argallando.net e Manuel Rico en Periodismo Incendiario, suscribimos con nome e apelido todos e cada un dos posts que publicamos, e iso non o faría alguén que quixera enfrontarse abertamente ao medio para o que traballa. En calquera caso, o novo xornalismo permite incluso iso: que o redactor dun medio ataque e morda duramente a man que lle dá de comer amparado no anonimato institucionalizado. Alá cada quen se o fai. Dous datos: La Huella Digital tiña hai nada máis de 150.000 visitas; Manolo Rico anda polas 200.000. Por certo, que aproveito a mención ao blog de Manolo para que vexades como tamén no mundo dos blog manda ás veces o sentido común. Periodismo Incendiario ten uns principios e unha liña editorial, que podedes ler [aquí]. Seguro que teredes moitos comentarios que facer ao que di Manolo. Hai miles de exemplos máis de xornalistas con blog, non teño problemas en pasarvos enderezos.
Antes de rematar, un exemplo dun blog con moito éxito feito por alguén que non é xornalista, senón percebeiro, actor ocasional e outras cousas: o blog de Suso Lista. Aínda que, máis coma min, Suso é un contador de historias, o seu é tamén un medio de indudable contido informativo. ¿Lista é logo un xorna-lista? Cada un pensará o que queira e todos teremos razón. En calquera caso, o seu é un medio máis, co seu cabeceiro, a súa periodicidade, os seus contidos e, sobre todo, os seus lectores que, por certo, son lexión. Deixámolo aquí e agradecerei os vosos comentarios.

4. ¿Que credibilidade teñen os blogs?

Rescato este post ao respecto publicado en La Huella Digital: "Según un estudio de Ipsos MORI, los blogs se han convertido en una fuente de información más fiable que los anuncios de televisión y el marketing por correo electrónico. A pesar de los resultados desiguales en función del país (sólo un 50% de los británicos y un 51% de los españoles dijo estar familiarizado con el concepto blog, frente a un 90% de los franceses), en conjunto los blogs son una fuente de información más fiable (24%) que los anuncios de televisión (17%) y el marketing por e-mail (14%), aunque aún no han adelantado a los periódicos impresos (30%)». [+] Baquia.com .
Son estudios, nin máis nin menos. Quédome con ese dato de que, en fiabilidade, aínda non adiantaron aos xornais impesos. Todo se andará...

5. Outras ideas

Vía Psicobyte: "Un bloguero no es un tipo que generosamente te permite compartir su sabiduría. Un bloguero es alguien que necesita que le leas.". Podemos reflexionar sobre esa frase, se queredes, que igual algo hai. E pasamos a continuación a ver como está a afectar este "novo xornalismo do que estamos falando" á prensa tradicional. Rescato unha nova recente que pode dar unha idea de por onde van os tiros. A introdución podería ser a seguinte: A prensa perde lectores nos Estados Unidos. E como se os americanos se acatarran, todos estornudamos, apliquémonos o conto. E podemos ver algúns exemplos de reaccións das empresas: Vía Arsenio Escolar: "La refundación de 20 minutos". ¿Un apocalíptico o Escolar? Persoalmente, non o creo. Fronte a isto, temos outros casos na prensa galega, como a especialización en contidos de La Voz de Galicia -que cada vez lle dá máis presenza aos lectores, tamén na súa ediciónde papel- ou a xeralización, no caso de El Correo Gallego, da inserción de comentarios que se nos presentan como interactividade pura e dura. ¿Van na dirección axeitada uns e outros? Ninguén o sabe, nin tan siquera eles. E vós ¿que pensades?

6. A modo de epílogo

Para atopar algo de sentido neste mar de ideas, ferveres e pareceres que son os blogs e que é o novo xornalismo, recoméndovos ler as conclusións do congreso de Valencia, e que din así: "La jornada de clausura del I Congreso Internacional de Nuevo Periodismo ha sido inaugurada con la mesa redonda Los retos jurídicos y éticos del Nuevo Periodismo, moderada por el presidente de la FAPE, Fernando González Urbaneja y en la que han intervenido los abogados Enrique Arnaldo, Javier Cremades y el Catedrático de la Universidad Complutense de Madrid, Javier Fernández del Moral.

Durante la mesa, se ha debatido sobre la necesidad de revisar los límites éticos y jurídicos del periodismo en el nuevo panorama comunicativo.

El jurista Enrique Arnaldo ha analizado la relevancia de la libertad de expresión ante obstáculos como la concentración empresarial, la militancia política o el fundamentalismo ideológico que intentan encauzar la libertad de información hacia intereses propios. En este contexto, Arnaldo ha destacado la necesidad de adquirir códigos éticos de autorregulación como una herramienta que le sirva al periodista para lograr desarrollar su actividad profesional con mayores registros de independencia y calidad.

Por su parte, Javier Fernández del Moral ha definido este Nuevo Periodismo como “el periodismo participativo, caracterizado por la accesibilidad universal a las fuentes y el libre acceso de todos los individuos a la información”. Ahora bien, ha matizado que “contrastar y presentar la verdad en este entorno comunicativo implica una mayor exigencia y responsabilidad por parte de los profesionales”.


Javier Cremades
ha destacado el cambio estructural que el Nuevo Periodismo ha provocado, “produciéndose ahora una comunicación horizontal en la sociedad, debido al nuevo concepto de micropoder de los individuos, que es su capacidad de participación en la vida pública y social gracias a las nuevas herramientas de las que disponen hoy en día”.

La influencia del Nuevo Periodismo en la sociedad actual

La segunda jornada ha contado también con la presencia del ex director general de la BBC, el periodista Greg Dyke, quien ha analizado la relación entre los gobiernos y los medios de comunicación y ha reflexionado sobre los valores del periodismo, todo ello en una conferencia, La influencia del Nuevo Periodismo en la sociedad actual, presentada por el periodista de Onda Cero y director de Herrera en la Onda, Carlos Herrera.

Durante su intervención, Greg Dyke ha relatado su experiencia profesional en la cadena de televisión BBC, a través de la cual ha afirmado que hoy “no debe existir una relación cómoda entre los medios de comunicación y el partido que está en el poder”. Además, ha añadido al respecto que “lo que los gobiernos y los partidos políticos piden a los medios no es lo mismo que lo que necesita la sociedad, de ahí que surjan conflictos. Es algo inevitable”.

Dyke se ha referido también a las nuevas tecnologías, y en ese sentido, ha asegurado que nos hallamos ante un desafío técnico enorme que nos facilitará el trabajo pero que nos exigirá más compromiso. Así, “la revolución digital ha cambiado el periodismo. Ahora hay más información disponible, pero todos debemos tener acceso a ella y saber dónde encontrarla. Una consecuencia de este cambio tecnológico–ha puntualizado- es la existencia, hoy en día, de una generación que no acude a los medios tradicionales para informarse”.

Por último, Dyke ha explicado que “hay valores periodísticos del viejo mundo que es necesario defender en el Nuevo Periodismo”.

El Periodismo que lucha por abrirse paso

La última mesa redonda del Congreso ha abordado la llegada del Nuevo Periodismo. Para ello, ha contado con la participación de Rafael Jiménez, de Reporteros Sin Fronteras, el periodista Ali Lmrabet y Manuel González Huesa, de Servimedia. Por su parte, César González Antón, Jefe se Informativos de la Sexta, se ha encargado de moderar el debate.

El marroquí Alí Lmrabet, representante del periodismo independiente, ha retratado las dificultades de informar de forma veraz en una sociedad en la que no existe la libertad de expresión. Lmrabet, tras narrar su investigación sobre los refugiados saharauis, por la que el gobierno de su país le ha suspendido en el ejercicio de su profesión durante diez años, ha destacado la importancia de “hacer labor de información y divulgación a través de medios independientes y explicar a los ciudadanos la democracia”.

Por su parte, Rafael Jiménez ha resaltado la función de Reporteros Sin Fronteras en su esfuerzo por buscar mecanismos “que acaben con la impunidad en las agresiones a periodistas” en países donde el informador encuentra obstáculos políticos para llegar a la sociedad. Respecto a los países democráticos, ha señalado que la función del periodista debe centrarse en formar una opinión pública crítica, capaz de discernir entre una información veraz y otra adulterada por el poder.

El director general de la agencia Servimedia, José Manuel González, ha insistido en la influencia de los intereses económicos de los medios de comunicación para obtener beneficios en el uso de las nuevas tecnologías. No obstante, González ha afirmado que, en la forma de elaborar y difundir las noticias, “la tecnología nos va a hacer diferentes pero la información seguirá siendo la misma”. El director de Servimedia ha subrayado que el compromiso social debe ser un motor fundamental que motive a los medios de comunicación.

E eu quédome cunha idea que, á vez, é un desexo: Que non falte nunca, nin tan siquera nestas novas lerias, algo que está por riba dos medios e incluso das mensaxes: o sentido común. Grazas e boas tardes.

Tuesday, October 17, 2006

Reflexión recomendada

ENTREVISTA MATT MULLENWEG, creador de Wordpress
"Los bloggers deberían aspirar a cumplir las
normas éticas de los medios tradicionales"

El autor de Wordpress asegura que "el futuro del 'software' es ser libre y gratuito"

EL PAIS.ES. PABLO FERNÁNDEZ - Sevilla - 17/11/2006

Medio millón de páginas web se han creado con el servicio gratuito que presta Wordpress.com, un sistema de publicación creado en 2003 por el estadounidense Matt Mullenweg. Su empresa, Automattic, tiene 12 empleados -entre los que se encuentra Toni Schneider, ex vicepresidente de Yahoo!- y ya ha rechazado ofertas de compra millonarias. El millón de dólares que recibieron del capital riesgo sigue en el cajón, y es que en Wordpress quieren seguir siendo pequeños.

Matt Mullenweg (Houston, 1984) se presenta en el hotel en el que vamos a realizar la entrevista cargado con una cámara digital y dos objetivos. Ha venido a Sevilla para participar en 'Evento Blog España', en el que se debatirá sobre los desafíos, ventajas, y desarrollos futuros de esta forma de publicación. El creador de Wordpress -que permite que cualquiera cree una página web en pocos minutos- llegó hace un par de días a la capital andaluza que ha aprovechado para disfrutar de una de sus pasiones, la fotografía. Otra es la música: varias versiones de su software llevan el nombre de un músico de jazz o hace referencia a algún término musical. Mullenweg toca el saxo y el piano, una afición que terminó llevándole a Internet. "Cuando era más pequeño, en Houston, mi familia no tenía mucho dinero, y las clases de jazz costaban 15 dólares a la semana. Así que llegué a un acuerdo con los profesores: yo les hacía una página a cambio de las clases", explica.

PREGUNTA. ¿Qué es un blog? ¿Cuando empezó usted a utilizarlos?
MATT MULLENWEG. Los blogs son herramientas que permiten a la gente expresarse en Internet. Antes la comunicación se realizaba en un solo sentido, tú accedías a la Red y podías leer y leer, éramos consumidores pasivos, como cuando ves la televisión o escuchas la radio. El efecto de la llegada de los blogs es un poco como el que produjo la llegada de la imprenta. Yo empecé a escribir en un blog relativamente tarde, entre 2002 y 2003, pero otros llegaron antes, en 1999 o 2000. La base de Wordpress es B2, que es software libre. El desarrollo de B2 se detuvo y nosotros lo retomamos donde otros lo dejaron, esa es la belleza del software libre, siempre se construye sobre otros que vinieron antes.
P. Ha afirmado usted que como mucho cinco personas usaron el primer Wordpress, publicado en 2003. ¿Cuáles son las cifras actualmente?
MM. Esperamos que el sistema de publicación que no necesita que el usuario instale nada, Wordpress.com, supere el medio millón de usuarios en diciembre, mientras que el software instalable ha superado ya el millón trescientas mil descargas. Creo que ese crecimiento se debe a que nos centramos mucho en la experiencia del usuario, no somos una gran empresa tratando de vender todo tipo de productos. La gente aprecia eso, la simplicidad. Además está la internacionalización, Wordpress ha sido traducido a 26 idiomas, entre ellos el español.
P. Pocos meses después de crear Wordpress fue contratado por una gran empresa CNET.com. ¿Cómo fue esa experiencia?
MM. Fue duro, sobre todo para mi familia, porque tuve que abandonar la universidad. Mi madre se enfadó, pero lo hizo aún más cuando dejé CNET. Tenía un trabajo, con Seguridad Social, en una gran compañía y quería dejarlo para fundar una start up. No podían entenderlo. Pero la experiencia fue muy positiva, CNET es un gran sitio que tiene ya 10 años y ha desarrollado mucho y muy buen contenido en todo este tiempo, ayudó a alumbrar muchas buenas funcionalidades de Wordpress.
P. Pudo presenciar así la llegada de los blogs a un gran medio de comunicación, algo bastante habitual en la actualidad pero que todavía tiene sus críticos. ¿Cómo reaccionó la redacción ante la novedad?
MM. Muchos de ellos estaban asustados. A los medios tradicionales les gusta controlar el mensaje, pero los blogs proporcionan cierto grado de equilibrio en la comunicación. La gente estaba deseando tener más voz en los medios, y los blogs se la dan. Pero pienso que blogs y periodismo son cosas distintas. Los periodistas contrastan sus fuentes y siguen muchas normas que los bloggers no cumplen, pero no creo que eso sea negativo, es parte su poder. El blog es un medio menos estructurado y más informal, pero aún así sigue siendo fiable. Yo me equivoco a menudo cuando publico, pero enseguida llega alguien y me lo dice en el primer comentario. No hay nada que esconder. En todo caso, creo que todo el mundo debería seguir ciertas normas éticas, los bloggers deberían aspirar al menos a cumplir las de los medios tradicionales. Pero no creo que la falta de algunas de las estrictas reglas del periodismo sea un inconveniente.
P. ¿Han alcanzado ya los blogs su techo, qué sucederá con este formato en los próximos años?
MM. En la actualidad hay 50 millones de bloggers, pero creo que el fenómeno blog seguirá creciendo, todavía hay 5.999 millones de personas que no los utilizan. Llegan nuevas herramientas que facilitan aún más las cosas, Microsoft Office va a permitir directamente desde el procesador de textos, las grandes empresas de Internet están entrando a fondo en esto. Yahoo! acaba de decir que van a dar un nuevo impulso a sus esfuerzos en este campo. Para lograr que el crecimiento se produzca hay que hacer las cosas más fáciles, pero también incrementar las audiencias, que actualmente crecen más rápido que el número de gente que escribe blogs. Actualmente Wordpress.com, donde se crean 3.000 blogs diarios, tiene unos 470.000 bloggers, y sólo en septiembre recibieron 17 millones de visitas. La mayoría de la gente que escribe en Wordpress.com , el 70%, lo hace en inglés, y el resto lo hace en otros idiomas.
P. ¿Está el chino entre ellos? ¿Cuál es la postura de Wordpress respecto a la censura y las medidas aceptadas por otras compañías de Internet para poder hacer negocio en China?
MM. Tenemos muchos usuarios chinos, a pesar de estar bloqueados en ese país porque nos negamos a censurar a sus bloggers. Somos una compañía pequeña que se puede permitir respetar ciertas reglas morales y éticas, aunque eso signifique renunciar a dinero y crecimiento a corto plazo. Pese a que desde China no se puede acceder directamente a nuestro sitio, los usuarios siguen llegando e forma indirecta, pasando antes por otros sitios que hacen de puente, como Singapur o Japón. La gente está luchando para ser libre, para tener libertad de expresión. Personalmente, no estoy de acuerdo con la opción tomada por compañías como Yahoo! o Microsoft. El problema es que las grandes corporaciones solo responden ante sus accionistas, y han decidió plegarse a las exigencias chinas porque piensan que les va a beneficiar económicamente a largo plazo. Pero eso implica, en el caso de Yahoo!, la entrega de personas buscadas por Pekín, en un país donde pueden ser ejecutados o pasar el resto de su vida en la cárcel por expresar su opinión. No puedo estar de acuerdo con eso.
P. Parece que los contenidos audiovisuales han despegado definitivamente en Internet, ¿han notado también un incremento del uso del vídeo o las imágenes en Wordpress?
MM. El ocho por ciento de las entradas que se escriben cada día llevan un enlace a una foto de Flickr [servicio de alojamiento de imágenes], y un total del diez por ciento usa servicios similares. Eso hace que nos planteemos como integrarnos mejor con ellos, como con Youtube, con el que ya teemos un acuerdo por el que puedes publicar en Wordpress un vídeo que ellos alojen con sólo pulsar un botón. Veremos más cosas como esa. De todas formas, no creo que el texto vaya a desaparecer por el éxito del vídeo o el sonido en Internet. sobrevivirá milenios.
P. ¿Por qué eligió que Wordpress fuera software libre? ¿Cree que eso le ha dado más oportunidades?
MM. No podía ser de otra manera, el futuro del software es ser libre y gratuito. Incluso Microsoft está cambiando en este sentido y vende cada vez más servicios y no programas, como Google, que lo da todo gratis y luego hace dinero con la publicidad. El mundo del software libre se dio cuenta de esto hace quince o veinte años, de que hay otras formas de hacer dinero. Si Wordpress no fuera código abierto no estaríamos aquí. El usuario medio en realidad no se preocupa por el tipo de licencia que utiliza un programa, muchos no saben si el programa que usa es software libre o no. Pero si prestan atención al precio, les gusta que sea gratuito, y se benefician del trabajo de la comunidad de desarrolladores, que no sería la que es si Wordpress no fuera libre. La comunidad es indispensable, Wordpress atrae a los mejores programadores, los mejores profesionales, y se beneficia de ello. Algunos de los trabajadores de mi compañía, Automattic, hacían cosas para Wordpress después de su trabajo, empleando horas y horas por la noche sin que nadie les pagara por ello. Hay software que se hace por dinero y software que se hace por amor. Creo que los usuarios saben diferenciar perfectamente el software que se hace por amor.
P. Akismet, un filtro para evitar los comentarios no deseados, el spam, es el otro gran producto de Automattic. ¿Cuáles fueron las razones que le llevaron a crearlo?
MM. Akismet nació en buena parte por culpa de mi madre. Cuando trabajaba para CNET vino a verme a San Francisco y me dijo que iba a crear un blog. Yo me preocupé porque mi madre es mucho más conservadora y tenía en mente el tipo de comentarios que el spam hace llegar a los blogs. Muy desagradables para mi católica madre, yo no quería que viera todo eso, y así nació Akismet. Un filtro contra el spam que funcionó correctamente durante un par de meses, detectando y eliminando los mensajes no deseados. El problema es que los que envían correo no solicitado tienen más dinero, más tiempo y menos escrúpulos que tú, y son capaces de encontrar la forma de saltarse los filtros. Primero cambiaron su modo de actuar tras dos meses, nosotros nos movimos y ellos encontraron la forma de saltarse el filtro en unas semanas. Decidimos entonces utilizar la inteligencia de la comunidad de usuarios. Cuando uno de ellos detecta y elimina un mensaje no deseado, la comunidad entera queda protegida ante él.
P. ¿Cómo están funcionando el negocio con ambos productos?
MM. Genial. Akismet ha tenido mucho éxito, hemos firmado acuerdos con Yahoo! y The New York Times en sus páginas. El spam supone un coste de dinero, porque el tiempo que empleas en eliminarlo es dinero perdido, por eso el filtro es interesante para muchas webs. Con Wordpress.com no hemos tenido producto de pago hasta hace unos meses, cuando ofrecimos la posibilidad de que los usuarios pusieran la dirección que quisieran a su página, un dominio propio, y está funcionando perfectamente. Este será probablemente el modelo de negocio para Wordpress.com.
P. Mucha gente desarrolla añadidos para Wordpress.com y algunos se añaden al producto final. ¿Cómo sienta eso a los programadores?
MM. No suelen molestarse, el figurar en la distribución final del software supone un aumento de popularidad y más trabajo para ellos. Aún así, muchas cosas siguen produciéndose fuera de la compañía. Automattic ha tenido éxito a pesar de no haber intentado quedarse con todo el valor que genera, eso sería un error. Preferimos crear una plataforma sobre las que otros desarrollan, crean software y ganan dinero. Actualmente más de 100 personas viven de lo que programan para Wordpress. Hay muchos ejemplos de empresas que funcionan igual, como Google, Sourceforge, eBay o Yahoo!. Nosotros no queremos crecer rápido, queremos un negocio sostenible.
P. Además de esos ingresos, ¿Automattic ha recibido dinero por otras vías, como el capital riesgo?
MM. Conseguimos poco más de un millón de dólares, pero estamos más interesados en inversores que quieran quedarse a largo plazo que en los que desean una ganancia rápida. Nuestro crecimiento estará ligado al de nuestros ingresos, no vamos a tomar determinados riesgos. El modelo de negocio de Automattic contempla un crecimiento orgánico, en el que realmente no sabemos muy bien a dónde nos dirigimos. Apple comenzó haciendo circuitos y ahora tiene el iPod.
P. Los gigantes de Internet están comprando muchas compañías, ¿ha recibido alguna oferta?
MM. Hemos recibido ofertas de compra, muy interesantes económicamente, pero mi idea de éxito no era trabajar para Yahoo!. Creo que entre los grandes de la Red Google ha sido el que mejor ha sabido conservar su carácter innovador, a pesar de ser una compañía enorme, pero en general las grandes compañías son incapaces de innovar, es algo reservado para los pequeños. Si tienes una aplicación y la utilizan 20 millones de usuarios cualquier cambio es muy difícil porque al hacerlo seguro que fastidias a 100.000. Por eso los grandes compran compañías pequeñas, aunque no tenga mucho efecto. Yahoo! compró Flickr y logró ponerse un poco a la última, pero la compra no ha cambiado mucho como compañía. Youtube logró hacer lo que Google, Microsoft, Apple o Yahoo! no fueron capaces y por eso la compraron, y no me parece mal, es bonito que hayan conseguido una recompensa por ello.
P. Hablando de compras y ventas, la tan traída Web 2.0, ¿es sólo la segunda oportunidad para hacer dinero en Internet, o implica algo más?
MM. Lo fundamental de la Web 2.0 es la capacidad de publicación, el valor está en la gente y los contenidos. Existe además un cambio de mentalidad de los internautas respecto a los contenidos que generan, sobre los que también están adquiriendo cierto control. Antes estábamos como en la Edad Media, donde muchos trabajaban la tierra de un señor y lograban por ello pocos beneficios. Ahora se comparten entre quien aloja los contenidos y quienes los producen. Es un cambio de mentalidad que provoca una revolución calmada. Dentro de veinte años habrá un presidente que hoy tiene un blog, y la gente volverá sobre él para ver que dijo.